ZDROWIE PSYCHICZNE DZIECI I MŁODZIEŻY W DOBIE PANDEMII
– ZAGROŻENIA I OBJAWY TRUDNOŚCI
Trwająca epidemia odcisnęła duże piętno na zdrowiu psychicznym dorosłych oraz dzieci. Znalezienie się w nowej, nieznanej sytuacji, lęk o zdrowie swoje i bliskich a także niepokój o przyszłość, wyzwoliło w nas wiele negatywnych emocji.
Obowiązek sprostania wielu zadaniom i wyzwaniom na które nie byliśmy gotowi, zmęczenie, stagnacja powodują odczuwanie przez nas wielu emocji z którymi nie potrafimy sobie poradzić. Wyzwala to w nas różne reakcje i zachowania. Każdy z nas w wyniku doświadczeń życiowych, posiadanego światopoglądu interpretuje to co się wokół dzieje na różne sposoby. Ma to odzwierciedlenie w naszych różnorodnych zachowaniach. Jedni bagatelizują zagrożenie, okazują złość i agresję inni natomiast wypierają zagrożenie szukając spiskowych teorii.
Dzieci spostrzegają i interpretują świat w odmienny sposób niż dorośli. Wynika to z niedojrzałości układu nerwowego oraz deficytów w sferze emocjonalno– społecznej. Procesy myślowe takie jak analizowanie, wnioskowanie, abstrahowanie itp. u dziecka podlega ciągłemu rozwojowi. Na każdym etapie życia nabywa ono wiele kompetencji, które mają mu ostatecznie pozwolić sprostać wyzwaniom w życiu dorosłym.
Brak wielu umiejętności takich jak prawidłowe wyciąganie wniosków, tworzenie opinii i sadów utrudnia dziecku interpretacje rzeczywistości i przystosowanie się do sytuacji. W efekcie nagromadzenia emocji, niezrozumienia sytuacji a także braków mechanizmów zaradczych dzieci przejawiają wiele niepożądanych zachowań.
Co powinno zwrócić naszą uwagę w zachowaniu dziecka? Co może świadczyć o przeżywanych trudnościach emocjonalnych i psychicznych?
Przede wszystkim każde dziecko jest inne. Rodzic znając je najlepiej powinien obserwować, czy jego syn lub córka zachowuje się w odmienny sposób niż do tej pory. Na odczucia, myśli i zachowanie wpływ mają także cechy charakteru, temperament oraz atmosfera i relacje w rodzinie. Warto zwrócić uwagę, że w zachowaniu wielu dzieci na pierwszy rzut oka nic się nie zmieni. Są to dzieci, które ukrywają emocje, nie dzielą się z innymi swoimi obawami, przemyśleniami. Problem u takich dzieci będzie dawać o sobie znać objawami somatycznymi.
Młodsze dzieci mają problem z interpretacją zdarzeń a także ze słownym wyrażaniem emocji. Nagromadzenie trudnych emocji mogą okazywać niewerbalnie poprzez agresję w zachowaniu, która objawia się biciem, kopaniem, pluciem, krzykami.
Niepokojące są także:
- przewlekłe stany rozdrażnienia, złość i znużenie
- obniżony nastrój, smutek, płaczliwość w sytuacjach, w których do tej pory się to nie zdarzało
- powrót do wcześniejszych faz rozwojowych typu: powrót do picia z butelki, ssanie kciuka itp.
- niekontrolowane oddawanie moczu, moczenie nocne, bezsenność , koszmary nocne,
- nieposłuszeństwo, bunt, opór w wykonywaniu obowiązków, czynności, które do tej pory dziecko wykonywało bez większych trudności
- niesamodzielność- potrzeba, aby rodzic za niego wykonywał wyuczone czynności np. karmienie, ubieranie
- objawy somatyczne (bóle głowy, brzucha, nudności itp.) niezdiagnozowane przez specjalistów.
U dzieci starszych i nastolatków może wystąpić wiele kryzysów, zaburzeń adaptacyjnych z powodu nieumiejętności dostosowania się do nowej rzeczywistości, narzuconych ograniczeń, samotności. Większość problemów nastolatków związana jest z zaburzeniami lękowymi, nastroju i depresji.
Zaniepokoić powinny nas:
- zaburzenia buntownicze, agresja, kompulsywne jedzenie, autoagresja
- sięganie po używki
- labilność emocjonalna, drażliwość, wybuchowość, nieprzemyślane decyzje pod wpływem chwili, emocji
- obniżona motywacja do aktywności sportowych, czynności, które sprawiały do tej pory radość, wzmożona męczliwość
- obniżony nastrój, wzmożony lęk, czarnowidztwo
Warto zauważyć, że przy odpowiednim wsparciu otoczenia dziecka oraz szybkiej interwencji specjalistów można w dużym stopniu uniknąć pogłębienia problemów i rozwinięcia się poważnych zaburzeń psychicznych.
Psycholog dziecięcy, terapeuta
mgr Ewa Jabłczyńska
